Categoriearchief: Middeleeuwen

Tweeluik van Maarten van Nieuwenhove en Madonna | Hans Memling |

Hans Memling was een kunstschilder afkomstig uit het keurvorstendom Mainz. Hij wordt algemeen beschouwd als een van de prominenten van de Oudnederlandse schilderkunst, beter bekend als de Vlaamse Primitieven.Vermoedelijk tussen 1451 en 1465, toen hij zich in Brugge kwam vestigen, genoot Memling een opleiding bij die andere meester der Vlaamse Primitieven Rogier van der Weyden, in Brussel. Op dit schilderij is Maarten van Nieuwenhove 23 jaar. Hij wordt later burgemeester van Brugge. Dit is een devotieportret, de opdrachtgever smeekt om bescherming van de heilige naast hem op het schilderij. De Madonna en Maarten van Nieuwenhove bevinden zich in dezelfde kamer zoals je kunt zien in het beeld in de spiegel, het tapijt en de mantel van Maria die doorlopen op beide panelen. Achter Maarten zie je door het open raam de Poertoren in het Brugse Minnewaterpark. De Poertoren, die er nog steeds staat, was een opslagplaats voor het kruit van kanonnen.

Portret van een jonge vrouw | Hans Memling | 1480

In ons hotel in Brugge hing een reproductie van dit schilderij. Het toeval wilde dat we het museum het Sint Janshospitaal bezochten en daar een kleine expositie van Hans Memling aantroffen en daar het echte exemplaar konden bewonderen. Dit mysterieuze portret van een ( tot op heden niet geïdentificeerde) jonge vrouw toont alle kenmerken die zo eigen zijn aan het werk van Hans Memling. Zij wordt voorgesteld als een geïdealiseerde figuur die je niet aankijkt en verzonken lijkt in haar eigen verstilde wereld. Memling past een mooie visuele schilderstruc toe, een zogenoemd bedriegertje of een trompe l’oeil, door haar vingertoppen over de lijst te schilderen. Ook de weergave van laken, bont, goud en edelstenen is een teken van zijn meesterschap. Waarschijnlijk was het bedoeld als een memento mori of een herinnering aan een dierbare overledene.

Johannes de Doper in de wildernis | Geertgen tot Sint Jans | 1490-1495

Dit prachtige paneeltje (42 x28 cm) is vrijwel zeker van Geertgen tot Sint Jans. Johannes de Doper ziet er een beetje zielig uit vind ik, maar is aan het peinzen waarschijnlijk. Wetenschappers menen zelfs te kunnen zien waaraan hij denkt: volgens de een peinst Johannes over zijn eigen dood, die hij zelf had voorspeld (de weelderige natuur staat dan symbool voor het onafwendbare verval). Volgens een ander denkt Johannes na over de noodzaak van berouw, omdat hij daarover na zijn terugkeer uit de wildernis zou preken. We zullen het nooit weten, maar dit werk kun je bewonderen in de Gemäldegalerie in Berlijn.

De boom van Jesse | Geertgen tot Sint Jans | 1500

Slechts twee panelen, geschilderd als beide zijden van een zijluik voor een altaarstuk voor de Janskerk in Haarlem en nu in het Kunsthistoriches Museum van Wenen, zijn met zekerheid van Geertgen tot Sint Jans. De stijl ervan is echter zo kenmerkend – slanke, popperige figuren met nogal eivormige hoofden met lang voorhoofd – dat een vijftiental andere schilderijen met wisselende zekerheid aan hem kunnen worden toegeschreven. Daarvan zijn er zes die in stijl sterk overeenkomen met de twee panelen uit Wenen. Dit werk wordt ook wel toegeschreven aan Jan Mostaert, die in dezelfde kringen verkeerde. Het verhaal van “De boom van Jesse”: Terwijl hij slaapt, groeit er een boom uit Jesse’s lichaam met daarop de twaalf koningen van Juda, de voorouders van Christus, en Maria met het Christuskind in de top. Links knielt een non in een witte gewoonte, waarschijnlijk uit de Orde van St.Mary Magdalena. Zij is de schenker van het schilderij.

Verheerlijking van Maria | Geertgen tot Sint Jans | 1490

Geertgen tot Sint Jans, tevens bekend als Gerrit van Haarlem was een Nederlands schilder, actief in Haarlem aan het eind van de vijftiende eeuw. Over zijn leven is weinig bekend. Hij zou in Leiden geboren zijn rond 1460/1465. Volgens Karel van Mander, in zijn Schilderboeck, was hij een Lekenbroeder in het klooster van Sint Jan in Haarlem (waaraan hij zijn naam ’tot Sint Jans’ dankte), was hij een leerling van Albert van Ouwater ( één van de eerste olieverfschilders in Holland) en stierf hij jong, op ongeveer achtentwintigjarige leeftijd. Helemaal duidelijk is het niet of dit schilderij echt van hem is, maar anders zeker van iemand uit zijn omgeving. Het is een prachtig werk, wat zich in de collectie van Boijmans van Beuningen bevindt. Het was waarschijnlijk onderdeel van een tweeluik, het andere paneel, dat zich in de collectie van de National Galleries of Scotland bevindt, stelt “De kruisiging met de heiligen Hieronymus en Dominicus” voor.