Tag archieven: Jan van Eyck

Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw | 1434

Voor de National Gallery had ik tijdens mijn bezoek aan Londen niet zoveel tijd, dus had ik van te voren drie topstukken uitgezocht (en de zaalnummers) die ik wilde zien. Op je weg daar naar toe zie je dan natuurlijk toch nog heel veel prachtige schilderijen…….Dit portret van Arnolfifni en zijn vrouw wilde ik graag een keer in het echt zien, want het heeft veel betekend in de kunstgeschiedenis. In dit ontroerende schilderij ter ere van het huwelijk van de Toscaanse handelaar Giovanni Arnolfini combineert van Eyck op vernuftige wijze werkelijkheid en symboliek. In de spiegel zie je de getuige van het huwelijk, waarschijnlijk van Eyck zelf. Boven de spiegel staat zijn signatuur: Johannes de eyck fuit his (Johannes van Eyck is hier geweest). Het hondje symboliseert trouw, één brandende kaars in de kaarsenkroon kan het alziend oog van God symboliseren. De spiegel is omgeven door kleine tafereeltjes van de Passie tot de Verrijzenis van Christus en geeft aan dat het een christelijk huwelijk is. De trippen (slippers van hout die buiten werden gedragen om de leren schoenen tegen straatvuil te beschermen) op de vloer zouden aangeven dat de grond van de echtelijke woning heilig is. Wie overigens denkt dat de bruid al zwanger is heeft het mis; het was in die tijd mode om de jurk zo te plooien.

Madonna bij de fontein | Jan van Eyck | 1439

Al enkele jaren wacht ik met smart op de opening van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, waar ze al heel veel jaren aan een grootscheepse verbouwing bezig zijn. Er is nu eindelijk een openingsdatum bekend: 25 september 2022. Tot die tijd zijn sommige topstukken uitgeleend aan andere musea, zoals dit prachtige paneeltje van Jan van Eyk. Het is te zien tijdens de tentoonstelling “Madonna ontmoet Dulle Griet” in Museum Mayer van den Bergh in Antwerpen. Al eerder heb ik geschreven over dit schilderijtje (ik zag het op de grote tentoonstelling van Jan van Eyck in Gent) maar ik was verheugd om het weer te zien! De tentoonstelling “Madonna ontmoet Dulle Griet is nog te zien tot 9 januari 2022. Meer info: www.museummayervandenbergh.be

Het Lam Gods (detail 2) | Jan van Eyck | 1425-1432

Ook deze afbeelding roept vragen op… Dit paneel zit in het midden boven het Lam. De vraag is of dit God de Vader is of Christus zetelend als rechter. Tot de 20ste eeuw werd de eerste interpretatie aangehouden. Belangrijke argumenten daarvoor waren; de aanwezigheid van een scepter en schoeisel, de afwezigheid van verwondingen en het feit dat hij samen met de duif en het Lam de Drievuldigheid ( Vader, Zoon en Heilige Geest) afbeeldt. Voor de tweede interpretatie pleiten o.a. de pelikanen en andere Christussymbolen op de troon en de wijzende vingen van Johannes de Doper naar de Goddelijke Heer. Ook staat op het gewaad “Koning der Koningen en Heer der Heeren”, beiden benamingen voor Christus. Het altaarstuk is altijd te zien in de Sint Baafskathedraal in Gent. Natuurlijk zal het op dit moment, i.v.m. de coronacrisis, anders zijn. Meer info: www.sintbaafskathedraal.be

Het Lam Gods (detail 1) | Jan van Eyck | 1425-1432

Wat dit altaarstuk ook zo bijzonder maakt is alle mystiek die er mee gepaard gaat. In al die jaren dat het bestaat, ruim 500 jaar, is er veel mee gebeurd. In 1566, tijdens de beeldenstorm, werd het werk in de toren van de toenmalige Sint-Janskerk verborgen. Verschillende branden; in 1640 en 1822. Ook in oorlogen werd het stuk verstopt of verhuisd. Het meest opmerkelijke is toch wel dat in 1934 dit paneel van de “Rechtvaardige rechters” en nog een ander paneel werden gestolen om er de bisschop van Gent mee af te persen. De ontvoerders lieten één paneel terug vinden om zo hun eis van het losgeld voor het andere paneel kracht bij te zetten, maar de procureur des Koning van Gent weigerde te onderhandelen met dieven. Dit paneel is tot op de dag van vandaag nooit terug gevonden. Wat je ziet is een kopie van het origineel en er doen nog steeds vele geruchten de ronde waar dit paneel gebleven is.

Het Lam Gods | Jan en Hubertus van Eyck | 1425-1432


Na de tentoonstelling over Jan van Eyck ging ik natuurlijk ook nog even langs “Het Lam Gods” in de Sint-Baafskathedraal in Gent om een volledig beeld te krijgen van het werk van Jan van Eyck. Jan van Eycks broer Hubert was ook een beroemd schilder. In dit grote gezamenlijke werk, het Gents altaarstuk, is men het er over eens dat hij zijn broer Jan zelfs overtrof. Hubert begon waarschijnlijk met het schilderen van het veelluik, terwijl Jan erbij werd betrokken in een latere fase. Als de zijpanelen gesloten zijn wordt een tafereel uit Maria Boodschap getoond, en als ze open zijn, staat in het midden de Aanbidding van het Lam, wat je hierboven ziet. Na de dood van zijn broer vervolledigde Jan het altaarstuk en overschilderde hij veel van Huberts ideeën. Vandaag de dag is het moeilijk uit te maken welke figuren door Jan en welke door Hubert werden geschilderd.