De centaur Chiron voedde Achilles op, op verzoek van zijn moeder. Deze centaur, half mens, half paard, was in de klassieke mythologie een beroemde leermeester van verschillende helden en goden. Attributen op de olieverfschets, zoals een lier, pijl en jachthoorns, verwijzen naar zijn lessen in muziek en dichtkunst en jacht. Ook gaf hij les in paardrijden en de geneeskunst, dat is uitgebeeld door de god Aesculapius, die links als herm is afgebeeld. Van een serie van acht olieverfschetsen van Rubens met als onderwerp het leven van de Griekse held Achilles, is dit het tweede deel. Het werk is in bezit van Boijmans zelf. Een mooie, grote tentoonstelling van de olieverfschetsen van Rubens nog te zien tot 13 januari 2019! Meer info: www. boijmans.nl

Zelf ben ik altijd het meest gecharmeerd van Rubens portretten, de rest is allemaal nogal overweldigend, vind ik. Als voorbereiding op zijn schilderijen maakt Rubens niet alleen olieverfschetsen van de compositie, maar ook van afzonderlijke hoofden. Sommige schetsen maakte hij voor een specifiek persoon in een bepaald schilderij. In andere gevallen laat hij modellen voor zich poseren en weet hij nog niet hoe hij ze zal gebruiken. Hij maakte tientallen tronies die hij en zijn ateliermedewerkers erbij konden pakken als ze een voorbeeld nodig hadden. Sommige hoofden komen steeds weer terug in zijn schilderijen terwijl hij anderen nooit of zelden heeft gebruikt.

Natuurlijk bezocht ik ook de tentoonstelling “Pure Rubens” in Boijmans van Beuningen in Rotterdam. Men toont het grootste overzicht van Rubens olieverfschetsen in 65 jaar. Boijmans en het Museo Nacional del Prado in Madrid werkten samen om de mooiste werken bijeen te brengen. “De god van de schilders”, zo werd Rubens door zijn tijdgenoten genoemd. Hij was één van de meest invloedrijke en succesvolle schilders van zijn tijd. Rubens bereidde zijn werken vaak voor met een schets van olieverf op paneel. Een niet voor de hand liggende keuze, maar hij was daarin niet de eerste, maar wel een cruciaal vernieuwer; niemand paste de olieverfschets op zo’n veelomvattende wijze toe als hij.

Dit is een beetje nep, want dit schilderij hangt er niet echt, het is een reproductie die op de tentoonstelling hangt. Dit portret hangt in Wenen en mag niet vervoerd worden, omdat het te kwetsbaar is. Rubens was een zuinig man. Hij bespaarde, bij de privé portretten op de materialen die hij gebruikte. Hij schilderde zijn portretten voornamelijk op paneel. Hoe groter het paneel, hoe duurder de prijs. Dit werk bestaat uit 6 verschillende aan elkaar bevestigde paneeltjes. Dit gebruik is hoogst problematisch voor een goede conservatie. Hout “leeft” natuurlijk. De panelen zwellen en krimpen onder wisselende klimatologische omstandigheden. Vandaar dat het nooit wordt uitgeleend. Ik wilde het toch laten zien, omdat het wel een echt privé portret is. Er werden veel aanmerkingen op dit schilderij gemaakt, omdat Rubens zijn vrouw als een prostituee zou hebben afgebeeld, maar het was een privé schilderij, niet voor anderen bestemd. Daarom liet hij het ook aan Helena persoonlijk na.