Categoriearchief: Middeleeuwen

Palmezel met Christus | vermoedelijk Zuid Duitsland | 1300-1350

Om een of andere reden was ik door dit beeld gewoon een beetje ontroerd…zo oud, zo mooi en in zo’n goede staat ook nog. De palmezel komt voort uit het “religieus theater”. Op palmzondag, de laatste zondag van de vastenperiode, trok men in processie door de straten. Door Bijbelverhalen te zien, te beleven en na te spelen zou het geloof dichter bij de mensen komen. In de 17de eeuw besloot de Katholieke Kerk dat ze niet langer mochten worden uitgevoerd, omdat het oneerbiedig zou zijn. Gelukkig dat dit beeld toch bewaard is gebleven. De rest van de collectie van het Rijksmuseum Twenthe is zeker ook de moeite waard. Het is het enige museum in Noord- en Oost-Nederland dat zo’n rijke collectie heeft dat het het hele verhaal van de beeldende en toegepaste kunst kan tonen. Een ongebroken lijn, van de middeleeuwen tot en met de 21ste eeuw. Het overgrote deel van de circa 8000 objecten tellende collectie is ook te raadplegen via de Collectie online. Kijk op: www.rijksmuseumtwenthe.nl

Johannes de Doper | Fernando Callego | 1475-1500

Voor de tentoonstelling “Artemisia” bezocht ik voor het eerst Rijksmuseum Twenthe in Enschede. Het museum is ontstaan uit de collectie van de textielfabrikant Jan Bernard van Heek (tachtig werken – voornamelijk schilderijen – uit de periode vanaf de Middeleeuwen tot en met de negentiende eeuw) en de Oudheidkamer Twente. Het werd ontworpen in 1929 door Anton K Beudt en Karel Muller. In 1930 werd het museum geopend en overgedragen aan de Staat. Vooral de collectie Middeleeuwse kunst vond ik heel bijzonder. Jan van Heek had een voorliefde voor het mystieke en het ambachtelijke van de kunst uit de Middeleeuwen. Tijdens zijn dertig jaar durende directeurschap verrijkte hij het museum met een indrukwekkende collectie Middeleeuwse kunstwerken. Naast schilderijen en sculpturen verzamelde hij reliekschrijnen en oude handschriften.

Tweeluik van Maarten van Nieuwenhove en Madonna | Hans Memling |

Hans Memling was een kunstschilder afkomstig uit het keurvorstendom Mainz. Hij wordt algemeen beschouwd als een van de prominenten van de Oudnederlandse schilderkunst, beter bekend als de Vlaamse Primitieven.Vermoedelijk tussen 1451 en 1465, toen hij zich in Brugge kwam vestigen, genoot Memling een opleiding bij die andere meester der Vlaamse Primitieven Rogier van der Weyden, in Brussel. Op dit schilderij is Maarten van Nieuwenhove 23 jaar. Hij wordt later burgemeester van Brugge. Dit is een devotieportret, de opdrachtgever smeekt om bescherming van de heilige naast hem op het schilderij. De Madonna en Maarten van Nieuwenhove bevinden zich in dezelfde kamer zoals je kunt zien in het beeld in de spiegel, het tapijt en de mantel van Maria die doorlopen op beide panelen. Achter Maarten zie je door het open raam de Poertoren in het Brugse Minnewaterpark. De Poertoren, die er nog steeds staat, was een opslagplaats voor het kruit van kanonnen.

Portret van een jonge vrouw | Hans Memling | 1480

In ons hotel in Brugge hing een reproductie van dit schilderij. Het toeval wilde dat we het museum het Sint Janshospitaal bezochten en daar een kleine expositie van Hans Memling aantroffen en daar het echte exemplaar konden bewonderen. Dit mysterieuze portret van een ( tot op heden niet geïdentificeerde) jonge vrouw toont alle kenmerken die zo eigen zijn aan het werk van Hans Memling. Zij wordt voorgesteld als een geïdealiseerde figuur die je niet aankijkt en verzonken lijkt in haar eigen verstilde wereld. Memling past een mooie visuele schilderstruc toe, een zogenoemd bedriegertje of een trompe l’oeil, door haar vingertoppen over de lijst te schilderen. Ook de weergave van laken, bont, goud en edelstenen is een teken van zijn meesterschap. Waarschijnlijk was het bedoeld als een memento mori of een herinnering aan een dierbare overledene.

Johannes de Doper in de wildernis | Geertgen tot Sint Jans | 1490-1495

Dit prachtige paneeltje (42 x28 cm) is vrijwel zeker van Geertgen tot Sint Jans. Johannes de Doper ziet er een beetje zielig uit vind ik, maar is aan het peinzen waarschijnlijk. Wetenschappers menen zelfs te kunnen zien waaraan hij denkt: volgens de een peinst Johannes over zijn eigen dood, die hij zelf had voorspeld (de weelderige natuur staat dan symbool voor het onafwendbare verval). Volgens een ander denkt Johannes na over de noodzaak van berouw, omdat hij daarover na zijn terugkeer uit de wildernis zou preken. We zullen het nooit weten, maar dit werk kun je bewonderen in de Gemäldegalerie in Berlijn.